جمهوری اسلامی نام رژیم سیاسی حاکم بر برخی کشورهای اسلامی است. این کشورها عبارتند از افغانستان، ایران، پاکستان در خاورمیانه و موریتانی در آفریقا.

پیدایش [ویرایش]

لفظ جمهوری اسلامی برای اولین بار در سال 1956 (میلادی) بعنوان نوع رسمی حکومت در پاکستان استفاده شد.

ویژگی‌ها [ویرایش]

جمهوری اسلامی در هر یک از این چهار کشور به گونه‌ای متفاوت از دیگری است و بر این اساس این نوع حکومت تعریف دقیق و یکسانی ندارد. از نگاه ترکیب واژگانی مفهوم این واژه همانند ترکیب جمهوری عربی (رژیم سیاسی اکثر کشورهای عربی) دارای ابهام‌هایی است. با توجه به تعریف جمهوری که نظر جمهور (اکثریت) و نه پیروان مذهبی خاص را برای تصمیم گیری ملاک کار قرار می‌دهد واژه اسلامی می‌تواند در بطن آن باشد(در صورتی که اکثریت مردم مسلمان باشند) و یا می‌تواند بر ضد آن باشد(در صورتی که مسلمانان در اکثریت نباشند). اما در بعد عملی جمهوری اسلامی را می‌توان جمهوری‌ای دانست که اصول جمهوریت را تا جایی که با اصول اسلام تضاد نداشته باشد عملی می‌سازد. برای تشخیص این حد هم در قوانین این کشورها پیش بینی‌هایی شده‌است بطور مثال در ایران نهادی با نام شورای نگهبان این کار را انجام می‌دهد. در قانون اساسی افغانستان هم صریحاً ذکر شده که هیچ قانونی نباید بر خلاف شرع اسلام باشد.

نظام جمهوری اسلامی پاکستان [ویرایش]

لفظ جمهوری اسلامی برای اولین بار بعنوان نوع رسمی حکومت در پاکستان استفاده شد. در متن اولین قانون اساسی پاکستان(آئین پاکستان) که در سال 1956 (میلادی) به اتمام رسیده به صراحت آمده نوع حکومت در این کشور جمهوری اسلامی (اسلامی جمهوریه پاکستان Isl?m? Jomhuri-ye P?kist?n)است. پس زآن این ترکیب به نام آن کشور افزوده شده و نام مرسوم بلند آن جمهوری اسلامی پاکستان ^[1] است.

نظام جمهوری اسلامی ایران [ویرایش]

اساس پیدایش جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر نظریه ولایت فقیه است. حسینعلی منتظری در کتابی به تبیین این نظریه پرداخت بر پایه این نظریه در زمان غیبت امام دوازدهم، فقیه واجد شرایط به عنوان ولی فقیه انتخاب می‌شود که وظایف امام غایب در زمان غیبت را بر عهده دارد. نظریه ولایت مطلقه فقیه در سالهای اخیر توسط روح‌الله خمینی مطرح شده و نظریات مشابهی نیز در آثار فقهای اقدم و فقهای قدیم و فقهای متأخر نیز موجود می‌باشد^[2][3]

برابر قانون اساسی ایران، «اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده‌است.

این نوع حکومت در 12 فروردین 1358 مورد همه پرسی قرار گرفت که 98?2 درصد شرکت‌کنندگان به آن رای مثبت آری دادند.

ساختار سیاسی ایران شامل اشخاص حقیقی و حقوقی زیر است. رهبر در راس هرم قدرت قرار دارد.پس از رهبر ساختار سیاسی جمهوری اسلامی بر پایه سه قوه قرار مجریه، قضائیه، مقننه‌است.

در کنار این نهادها، مجلس خبرگان، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز حضور دارند.

نظام جمهوری اسلامی افغانستان [ویرایش]

پیش زمینه‌ها و پیدایش [ویرایش]

با شکست طالبان توسط ائتلاف جهانی ضد تروریسم به رهبری آمریکا لویه جرگه? اضطراری برای تشکیل دولت انتقالی تشکیل شد.در این لویه جرگه 2 تن از رهبران سیاسی و مذهبی شیعه و سنی افغانستان به نام‌های آیت‌الله آصف محسنی و عبدالرب سیاف خواهان افزودن کلمه? اسلامی به دولت انتقالی شدند.این کار انجام شد و دولت انتقالی اسلامی افقانستان بر سر کار آمد.تأثیر افزایش این کلمه ماندگار بود و نویسندگان قانون اساسی جدید افغانستان هم نام رژیم سیاسی افغانستان را جمهوری اسلامی نامیدند.

ویژگیها [ویرایش]

در جمهوری اسلامی افغانستان رئیس جمهوری با رای مستقیم مردم برای 5 سال انتخاب می‌شود. دو دستگاه قانون گذاری به نام‌های ولسی جرگه (پارلمان) و مشرانو جرگه (مجلس سنا) وجود دارد. قوه عدلیه (قضائیه) بطور مستقل عمل می‌کند. رئیس آن توسط رئیس جمهور انتخاب می‌شود و ولسی جرگه به آنها رای می‌دهد.^{[نیازمند منبع]}

^{منبع: wikipedia.org}