دولت علیّه ایران
→ 1785–1925 ←
پرچم نشان نظامی
سرود سلامتی شاه
نقشه ایران تحت سلسله قاجار در قرن 19.
پایتخت	تهران
زبان‌(ها)	فارسی
دولت	سلطنت مطلقه تا 1906 سلطنت مشروطه تا 1925
شاه
- 1794-1797	آقا محمد خان قاجار (اولین)
- 1909-1925	احمد شاه قاجار (آخرین)
نخست وزیر
- 1906	میرزا نصرالله خان (اولین)
- 1923-1925	رضا خان میر پنج (آخرین)
تاریخچه
- آغاز سلسله قاجار	1785
- عهدنامه گلستان	1813
- عهدنامه ترکمانچای	1828
- انقلاب مشروطه	1906
- آغاز سلسله پهلوی	1925
یکا پول	تومان
امروزه بخشی از	افغانستان  ارمنستان  جمهوری آذربایجان  گرجستان  ایران  پاکستان  ترکمنستان  ترکیه

قاجار، قاجاریه یا قاجاریان دودمانی بودند که از حدود سال 1174 تا 1304 بر ایران فرمان راندند. بنیانگذار این سلسله آقامحمد خان است که رسماً در سال 1174 در تهران تاجگذاری کرد و آخرین پادشاه قاجار، احمدشاه است که در سال 1304 برکنار شد و رضاشاه پهلوی، جای او را گرفت.^[1]

ایران در زمان حکمرانی قاجارها درگیر جنگ‌های متعددی شد و بخش‌های زیادی از خاک خود را به‌ویژه به روسیه از دست داد. دودمان قاجار در تاریخ ایران به بی‌کفایتی مشهور است و در این دوره اقتصاد ایران رو به قهقرا گذاشت.^[2]

خاندان قاجار از خاندان‏های بزرگ ایران است. اعضای این خاندان، از نوادگان پسری شاهزادگان قاجار هستند. پس از اجباری شدن نام خانوادگی و شناسنامه در دوره? رضا شاه، هر کدام از شاخه‏های این خانواده نامی انتخاب کردند که اغلب برگرفته از نام یا لقب شاهزاده‏ای بود که نسب به او می‏رساندند. اکنون بسیاری از نوادگان قاجار در ایران، آذربایجان، اروپا و آمریکا زندگی می‏کنند.

پیشینه ایل قاجار [ویرایش]

مرزهای ایران در اواخر دوره قاجار در نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه

سردودمان قاجاریه مربوط به یکی از طایفه‌های ترکمان شمال شرق ایران به نام قاجار بود که بر اثر یورش مغول از آسیای میانه به ایران آمدند. آنان ابتدا در پیرامون ارمنستان ساکن شدند که شاه عباس بزرگ یک دسته از آنان را در استرآباد (گرگان امروزی) ساکن کرد و حکومت قاجاریه نیز از قاجارهای استرآباد تشکیل یافته‌است. قبیله قاجار یکی از قبایل قزلباش بود که ارتش صفوی محسوب می‌شد.^[3]

ایشان تبار خود را به کسی به نام قاجار نویان می‌رساندند که از سرداران چنگیز بود. نام این قبیله ریشه در عبارت آقاجر به معنای جنگجوی جنگل^{[نیازمند منبع]} دارد. قاجار از ریشه کلمه قاچار است که در ترکی به معنای چابک است. پس از حمله مغول به ایران و میان‌رودان، قاجارها نیز به همراه چند طایفه ترکمان و تاتار دیگر به شام و آناتولی کوچیدند.

هنگامی که تیمور گورکانی به این نقطه تاخت، قبایل ترک بسیاری از جمله قاجارها و دیگر کوچندگان را به بند کشید و قصد بازگرداندن آنها به آسیای میانه را داشت. ولی آنها به خواهش خواجه علی سیاهپوش - صوفی خانقاه صفوی - آزاد شدند که این موضوع باعث شیعه شدن آنان و ارادتشان به خاندان صفوی شد. پس از آن قاجارها یکی از سازندگان سپاه قزلباش شدند.^[4]

ایل قاجار ابتدا در شمال رود ارس ساکن بود و در آن زمان بدلیل کمک‌های بزرگی که به دربار صفوی می‌نمود، قدرت بیشتری یافت و سپس شاه عباس یکم دسته‌ای از آنان را به غرب استرآباد و دشت گرگان کوچاند تا به عنوان سدی در برابر حملات پیاپی قبایل ترکمن و ازبک عمل کنند. ایل قاجار در استرآباد به دو شاخه تقسیم شدند. شاخهً بالای رود گرگان به یوخاری‌باش (بالادستی) و شاخه پایین رود گرگان به اشاقه‌باش (پایین دستی) معروف شدند. حکومت قاجاریه از ایل اشاقه‌باش تشکیل یافت.^[5]

منبع: wikipedia.org